Jeżeli jednak tak jest, to poprawa tego stanu wymaga działań niekonwencjonalnych i radykalnych.
Konieczność zasadniczej zmiany pozycji Polski na rynku innowacyjności jest wyzwaniem i ważnym zadaniem. Radykalna zmiana stanowić powinna główny cel strategii innowacyjności naszego kraju, co najmniej do 2020 roku. Opowiadamy się za bardziej aktywną strategią doganiania, polegającą na stałym monitorowaniu wyników badań i kierunków rozwoju konkurentów i podejmowaniu optymalnych decyzji. Polska gospodarka realizuje już model doganiania korzystając w dużym zakresie z transferu technologii. Strategia doganiania nie wyklucza możliwości bycia liderem, lecz wymaga to wyboru obszarów niszowych oraz skoncentrowania na nich sił i środków.
Polska jest krajem, do którego przenoszą swoje miejsca pracy koncerny i przedsiębiorstwa zagraniczne. Przenoszona do Polski produkcja niesie z sobą innowacyjne wyroby i nowe technologie. Pierwszym wyzwaniem uczelni i instytutów badawczych powinno być obiektywne opisanie rodzaju, wielkości i roli transferowanych technologii w całokształcie innowacyjności w Polsce. Drugim - poznanie i absorpcja tych nowości przez kadrę dydaktyczną i badawczą uczelni i instytutów. Ciągle aktualnym wyzwaniem jest nawiązanie merytorycznej i biznesowej współpracy z zagranicznymi przedsiębiorstwami w Polsce przez krajowe przedsiębiorstwa, uczelnie i instytuty badawcze.
W nawiązaniu merytorycznej współpracy może pomóc podjęcie praktyki świadczenia przez uczelnie i instytuty usług na światowym rynku badań, w tym usług dla instytucji badawczych, które tworzą lub wspomagają innowacje przedsiębiorstw inwestujących w Polsce. Skuteczna może być także rotacja kadr pomiędzy instytucjami zagranicznymi oraz krajowymi uczelniami i instytucjami.
Za bardzo ważne zadanie uważamy współudział w międzynarodowych programach innowacyjnych. Przodujące w innowacyjności kraje tworzą wielkie programy, które są tyglem innowacyjności. Programy takie kreują nowe obszary postępu, konsolidują we wspólnym działaniu dziesiątki instytucji o różnych specjalnościach i kierunkach działania. Współudział krajowych podmiotów w wielkim programie w znaczącym wymiarze jest konieczny dla rozwoju innowacyjności w Polsce.
Działania proinnowacyjne w Polsce są adresowane w dużej części do małych i średnich przedsiębiorstw i to jest uzasadnione. MŚP mogą być i są istotnym podmiotem innowacyjności i tworzenia innowacji. W ramach tej polityki działają uczelnie i instytuty badawcze, centra transferu technologii, centra innowacji, parki technologiczne, ośrodki transferu technologii, itp. Wspólnym mianownikiem tej polityki jest „tłoczenie”, co daje w efekcie przerost podaży nad popytem rozwiązań innowacyjnych. Identyfikuje się bariery dla innowacyjności, których usunięcie powinno uzdrowić innowacyjną rzeczywistość. W tym działaniu konieczne jest przede wszystkim zbadanie rynku innowacji w Polsce z uwzględnieniem wykorzystywania technologii ogólnodostępnych, transferu technologii z przedsiębiorstw zagranicznych, z którymi kooperują polskie przedsiębiorstw oraz współpracy z krajowymi uczelniami i instytutami badawczymi.
Poprawa innowacyjności polskiej gospodarki wymaga także istotnej zmiany postaw społecznych. Postawy proinnowacyjne powinno się kształtować od najmłodszych lat, zaczynając od przedszkola, poprzez szkolną edukację do uczelni włącznie.
W polskim modelu innowacyjności powinno wyraźnie zaznaczyć się oddanie inicjatywy innowacyjnej przedsiębiorcom oraz konsumentom. Popyt na innowacje tworzą przedsiębiorcy i konsumenci. W związku z tym istnieje konieczność poznania i zbadania potrzeb i gustów przedsiębiorstw i konsumentów. Istnieje również potrzeba pośredniego i bezpośredniego wspomagania finansowego przedsiębiorstw i instytucji innowacyjnych.
Zachodzi bezwzględna konieczność udostępnienia dla innowatorów wiedzy i laboratoriów uczelni i instytutów np. poprzez refinansowanie ze środków publicznych zamawianych przez MSP prac badawczych.
Usprawnienie i wzrost efektywności innowacyjności wymaga koncentracji sił i środków przeznaczonych na rozwój infrastruktury badawczej z równoczesnym monitorowaniem ich ekonomicznej efektywności. Trzeba pamiętać, że innowacje nie rodzą się, nie są tworzone w urzędach i instytucjach, lecz w gospodarce i w sferze nauki stosowanej. Wdrożenie następuje w przemyśle, rolnictwie, budownictwie, komunikacji w tym elektronicznej, bankach tj. w podmiotach o charakterze wytwórczym i usługowym. Urzędy budują strategie i plany oraz tworzą instrumenty do ich realizacji.
Innowacje wymagają dużych nakładów finansowych i ludzkiej pracy, w szczególności na niezbędne badania przemysłowe i prace rozwojowe oraz środków na wdrożenia. Tu jest największy problem – niedostatek tych środków w naszym kraju, zwłaszcza w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw. Konieczne jest więc wsparcie merytoryczne i finansowe, co zgodne jest z polityką i zasadami Unii Europejskiej. Unia Europejska dąży do 3% nakładów na B+R w PKB przy założeniu, że 1% pochodzić będzie ze środków publicznych a 2% ze środków prywatnych. W Polsce obecny wskaźnik wynosi ok. 0,60% PKB, w tym większość pochodzi z budżetu państwa a pozostała z przedsiębiorstw. Polska zamierza osiągnąć w 2020 roku wskaźnik 1,7% PKB a to oznacza, że 0,86% pochodzić będzie ze środków publicznych a 0,85% środków prywatnych (z przedsiębiorstw). Jest to zadanie niezmiernie trudne i wymaga odpowiedniego instrumentarium i motywacji. Środowisko techniczne podzielając opinie o niskich w naszym kraju nakładach na B+R krytycznie ocenia efektywność wykorzystania tych środków i sposób ich dystrybucji, w tym również funduszy unijnych. Odnosi się to w szczególności do wiodącego programu wspierania z funduszy unijnych poprawy innowacyjności w Polsce, jakim jest „Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 2007-2013”. Największe zastrzeżenia i krytyczne oceny odnoszą się do działania 4.3 – „Kredyt Technologiczny” i działania 1.4-4.1 „Wsparcie na prace badawcze i rozwojowe oraz wdrożenie wyników tych prac” tego Programu.
Na postawione pytanie: kogo należy wspierać finansowo? Nasza odpowiedź jest jednoznaczna. Optymalnym rozwiązaniem powinny być działania ssąco-tłoczące. Trzeba tworzyć popyt na innowacyjne rozwiązania w sferze gospodarki a równocześnie podaż najwyższej klasy Innowacji ze sfery nauki – ułatwiać i promować ich praktyczne zastosowanie. W tej dziedzinie Naczelna Organizacja Techniczna ma doświadczenie i znaczące osiągnięcia. Prowadzony przez Centrum Innowacji NOT na zlecenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego – System projektów celowych, którego beneficjentami są MŚP jest jedną z najbardziej efektywnych form wykorzystania środków budżetowych na naukę”.
Z dużym uznaniem przyjmujemy reaktywowanie przez Prezydenta RP corocznych nagród gospodarczych, w tym w dziedzinie Innowacyjności. Z uznaniem odnosimy się także do szeroko zakrojonych prac nowo powołanej w Sejmie RP Komisji Innowacji i Nowych Technologii, a w szczególności do szybkiego zakończenia trwającego dwa lata procesu legislacyjnego nad nowelizacją ustawy „o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej” wprowadzającej korzystne dla przedsiębiorców sektora MŚP zmiany dotyczące kredytu technologicznego”. Spore oczekiwania wyrażamy wobec nowo utworzonych centrów dystrybucji środków na finansowe wpieranie badań i rozwoju: Narodowego Centrum Nauki w Krakowie i Narodowego Centrum Badań i Rozwoju w Warszawie.
XXIV Kongres Techników Polskich przedkłada Panu Prezydentowi, Sejmowi i Senatowi oraz Radzie Ministrów Rzeczpospolitej Polskiej następujące postulaty:
Pilnym zadaniem jest zdefiniowanie celów polityki proinnowacyjnej. Polityka proinnowacyjna musi obejmować rozpoznanie, koncentrację sił i środków na priorytetowych zadaniach, szeroką kooperację międzynarodową, elitarne szkolnictwa wyższe (obok powszechnego).
Polityka proinnowacyjna musi uwzględniać w równym stopniu konieczność wspomagania innowacyjności przedsiębiorstw, w szczególności MŚP, jak i udział krajowych uczelni, instytutów i podmiotów gospodarczych w międzynarodowych programach badawczo-rozwojowych. Środowisko techniczne zgłasza gotowość udziału w tych pracach i społecznych konsultacjach opracowanych programów.
W celu wykorzystania płynących do Polski zagranicznych technologii konieczne jest stworzenie systemu ich monitoringu, zarządzania i absorpcji – uwzględniając także technologie ogólnie dostępne na rynku światowym.
Konieczność podjęcia radykalnych zmian i niekonwencjonalnych działań dla poprawy stanu innowacyjności w Polsce wymaga aktywnego współudziału wielu środowisk
i organizacji społecznych. W tym celu organy administracji publicznej, zgodnie
z obowiązującą, znowelizowaną w 2009 r. ustawą z dnia 24 kwietnia 2003 r.
„o działalności pożytku publicznego i wolontariacie”, zlecać powinny zadania publiczne organizacjom pozarządowym. Odpowiednim potencjałem do realizacji takich zadań dysponuje Naczelna Organizacja Techniczna i skupione w niej Stowarzyszenia Naukowo-Techniczne, Branżowe Izby Gospodarcze i Krajowa Izba Gospodarcza, Związki i Konfederacje Pracodawców a także wiele innych organizacji pozarządowych.
Kontynuacja idei polskiej „Mapy drogowej infrastruktury badawczej” powinna pozwolić na skoncentrowanie badań w najsilniejszych w Polsce jednostkach badawczych. Jednocześnie stanowiłaby narzędzie do aktywnego udziału w dużych międzynarodowych programach badawczych.
Wyzwanie dokonania przełomu w poprawie innowacyjności polskiej gospodarki wymaga, w naszym przekonaniu, pilnego ustanowienia rządowego organu koordynującego prowadzenie polityki proinnowacyjnej, wyposażonego w niezbędne kompetencje i środki, podporządkowanego bezpośrednio Premierowi.
Uczestnicy
Ogólnopolskiego Forum Innowacyjności
Łódź, 25 maja 2011 r.
Konieczność zasadniczej zmiany pozycji Polski na rynku innowacyjności jest wyzwaniem i ważnym zadaniem. Radykalna zmiana stanowić powinna główny cel strategii innowacyjności naszego kraju, co najmniej do 2020 roku. Opowiadamy się za bardziej aktywną strategią doganiania, polegającą na stałym monitorowaniu wyników badań i kierunków rozwoju konkurentów i podejmowaniu optymalnych decyzji. Polska gospodarka realizuje już model doganiania korzystając w dużym zakresie z transferu technologii. Strategia doganiania nie wyklucza możliwości bycia liderem, lecz wymaga to wyboru obszarów niszowych oraz skoncentrowania na nich sił i środków.
Polska jest krajem, do którego przenoszą swoje miejsca pracy koncerny i przedsiębiorstwa zagraniczne. Przenoszona do Polski produkcja niesie z sobą innowacyjne wyroby i nowe technologie. Pierwszym wyzwaniem uczelni i instytutów badawczych powinno być obiektywne opisanie rodzaju, wielkości i roli transferowanych technologii w całokształcie innowacyjności w Polsce. Drugim - poznanie i absorpcja tych nowości przez kadrę dydaktyczną i badawczą uczelni i instytutów. Ciągle aktualnym wyzwaniem jest nawiązanie merytorycznej i biznesowej współpracy z zagranicznymi przedsiębiorstwami w Polsce przez krajowe przedsiębiorstwa, uczelnie i instytuty badawcze.
W nawiązaniu merytorycznej współpracy może pomóc podjęcie praktyki świadczenia przez uczelnie i instytuty usług na światowym rynku badań, w tym usług dla instytucji badawczych, które tworzą lub wspomagają innowacje przedsiębiorstw inwestujących w Polsce. Skuteczna może być także rotacja kadr pomiędzy instytucjami zagranicznymi oraz krajowymi uczelniami i instytucjami.
Za bardzo ważne zadanie uważamy współudział w międzynarodowych programach innowacyjnych. Przodujące w innowacyjności kraje tworzą wielkie programy, które są tyglem innowacyjności. Programy takie kreują nowe obszary postępu, konsolidują we wspólnym działaniu dziesiątki instytucji o różnych specjalnościach i kierunkach działania. Współudział krajowych podmiotów w wielkim programie w znaczącym wymiarze jest konieczny dla rozwoju innowacyjności w Polsce.
Działania proinnowacyjne w Polsce są adresowane w dużej części do małych i średnich przedsiębiorstw i to jest uzasadnione. MŚP mogą być i są istotnym podmiotem innowacyjności i tworzenia innowacji. W ramach tej polityki działają uczelnie i instytuty badawcze, centra transferu technologii, centra innowacji, parki technologiczne, ośrodki transferu technologii, itp. Wspólnym mianownikiem tej polityki jest „tłoczenie”, co daje w efekcie przerost podaży nad popytem rozwiązań innowacyjnych. Identyfikuje się bariery dla innowacyjności, których usunięcie powinno uzdrowić innowacyjną rzeczywistość. W tym działaniu konieczne jest przede wszystkim zbadanie rynku innowacji w Polsce z uwzględnieniem wykorzystywania technologii ogólnodostępnych, transferu technologii z przedsiębiorstw zagranicznych, z którymi kooperują polskie przedsiębiorstw oraz współpracy z krajowymi uczelniami i instytutami badawczymi.
Poprawa innowacyjności polskiej gospodarki wymaga także istotnej zmiany postaw społecznych. Postawy proinnowacyjne powinno się kształtować od najmłodszych lat, zaczynając od przedszkola, poprzez szkolną edukację do uczelni włącznie.
W polskim modelu innowacyjności powinno wyraźnie zaznaczyć się oddanie inicjatywy innowacyjnej przedsiębiorcom oraz konsumentom. Popyt na innowacje tworzą przedsiębiorcy i konsumenci. W związku z tym istnieje konieczność poznania i zbadania potrzeb i gustów przedsiębiorstw i konsumentów. Istnieje również potrzeba pośredniego i bezpośredniego wspomagania finansowego przedsiębiorstw i instytucji innowacyjnych.
Zachodzi bezwzględna konieczność udostępnienia dla innowatorów wiedzy i laboratoriów uczelni i instytutów np. poprzez refinansowanie ze środków publicznych zamawianych przez MSP prac badawczych.
Usprawnienie i wzrost efektywności innowacyjności wymaga koncentracji sił i środków przeznaczonych na rozwój infrastruktury badawczej z równoczesnym monitorowaniem ich ekonomicznej efektywności. Trzeba pamiętać, że innowacje nie rodzą się, nie są tworzone w urzędach i instytucjach, lecz w gospodarce i w sferze nauki stosowanej. Wdrożenie następuje w przemyśle, rolnictwie, budownictwie, komunikacji w tym elektronicznej, bankach tj. w podmiotach o charakterze wytwórczym i usługowym. Urzędy budują strategie i plany oraz tworzą instrumenty do ich realizacji.
Innowacje wymagają dużych nakładów finansowych i ludzkiej pracy, w szczególności na niezbędne badania przemysłowe i prace rozwojowe oraz środków na wdrożenia. Tu jest największy problem – niedostatek tych środków w naszym kraju, zwłaszcza w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw. Konieczne jest więc wsparcie merytoryczne i finansowe, co zgodne jest z polityką i zasadami Unii Europejskiej. Unia Europejska dąży do 3% nakładów na B+R w PKB przy założeniu, że 1% pochodzić będzie ze środków publicznych a 2% ze środków prywatnych. W Polsce obecny wskaźnik wynosi ok. 0,60% PKB, w tym większość pochodzi z budżetu państwa a pozostała z przedsiębiorstw. Polska zamierza osiągnąć w 2020 roku wskaźnik 1,7% PKB a to oznacza, że 0,86% pochodzić będzie ze środków publicznych a 0,85% środków prywatnych (z przedsiębiorstw). Jest to zadanie niezmiernie trudne i wymaga odpowiedniego instrumentarium i motywacji. Środowisko techniczne podzielając opinie o niskich w naszym kraju nakładach na B+R krytycznie ocenia efektywność wykorzystania tych środków i sposób ich dystrybucji, w tym również funduszy unijnych. Odnosi się to w szczególności do wiodącego programu wspierania z funduszy unijnych poprawy innowacyjności w Polsce, jakim jest „Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 2007-2013”. Największe zastrzeżenia i krytyczne oceny odnoszą się do działania 4.3 – „Kredyt Technologiczny” i działania 1.4-4.1 „Wsparcie na prace badawcze i rozwojowe oraz wdrożenie wyników tych prac” tego Programu.
Na postawione pytanie: kogo należy wspierać finansowo? Nasza odpowiedź jest jednoznaczna. Optymalnym rozwiązaniem powinny być działania ssąco-tłoczące. Trzeba tworzyć popyt na innowacyjne rozwiązania w sferze gospodarki a równocześnie podaż najwyższej klasy Innowacji ze sfery nauki – ułatwiać i promować ich praktyczne zastosowanie. W tej dziedzinie Naczelna Organizacja Techniczna ma doświadczenie i znaczące osiągnięcia. Prowadzony przez Centrum Innowacji NOT na zlecenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego – System projektów celowych, którego beneficjentami są MŚP jest jedną z najbardziej efektywnych form wykorzystania środków budżetowych na naukę”.
Z dużym uznaniem przyjmujemy reaktywowanie przez Prezydenta RP corocznych nagród gospodarczych, w tym w dziedzinie Innowacyjności. Z uznaniem odnosimy się także do szeroko zakrojonych prac nowo powołanej w Sejmie RP Komisji Innowacji i Nowych Technologii, a w szczególności do szybkiego zakończenia trwającego dwa lata procesu legislacyjnego nad nowelizacją ustawy „o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej” wprowadzającej korzystne dla przedsiębiorców sektora MŚP zmiany dotyczące kredytu technologicznego”. Spore oczekiwania wyrażamy wobec nowo utworzonych centrów dystrybucji środków na finansowe wpieranie badań i rozwoju: Narodowego Centrum Nauki w Krakowie i Narodowego Centrum Badań i Rozwoju w Warszawie.
XXIV Kongres Techników Polskich przedkłada Panu Prezydentowi, Sejmowi i Senatowi oraz Radzie Ministrów Rzeczpospolitej Polskiej następujące postulaty:
Pilnym zadaniem jest zdefiniowanie celów polityki proinnowacyjnej. Polityka proinnowacyjna musi obejmować rozpoznanie, koncentrację sił i środków na priorytetowych zadaniach, szeroką kooperację międzynarodową, elitarne szkolnictwa wyższe (obok powszechnego).
Polityka proinnowacyjna musi uwzględniać w równym stopniu konieczność wspomagania innowacyjności przedsiębiorstw, w szczególności MŚP, jak i udział krajowych uczelni, instytutów i podmiotów gospodarczych w międzynarodowych programach badawczo-rozwojowych. Środowisko techniczne zgłasza gotowość udziału w tych pracach i społecznych konsultacjach opracowanych programów.
W celu wykorzystania płynących do Polski zagranicznych technologii konieczne jest stworzenie systemu ich monitoringu, zarządzania i absorpcji – uwzględniając także technologie ogólnie dostępne na rynku światowym.
Konieczność podjęcia radykalnych zmian i niekonwencjonalnych działań dla poprawy stanu innowacyjności w Polsce wymaga aktywnego współudziału wielu środowisk
i organizacji społecznych. W tym celu organy administracji publicznej, zgodnie
z obowiązującą, znowelizowaną w 2009 r. ustawą z dnia 24 kwietnia 2003 r.
„o działalności pożytku publicznego i wolontariacie”, zlecać powinny zadania publiczne organizacjom pozarządowym. Odpowiednim potencjałem do realizacji takich zadań dysponuje Naczelna Organizacja Techniczna i skupione w niej Stowarzyszenia Naukowo-Techniczne, Branżowe Izby Gospodarcze i Krajowa Izba Gospodarcza, Związki i Konfederacje Pracodawców a także wiele innych organizacji pozarządowych.
Kontynuacja idei polskiej „Mapy drogowej infrastruktury badawczej” powinna pozwolić na skoncentrowanie badań w najsilniejszych w Polsce jednostkach badawczych. Jednocześnie stanowiłaby narzędzie do aktywnego udziału w dużych międzynarodowych programach badawczych.
Wyzwanie dokonania przełomu w poprawie innowacyjności polskiej gospodarki wymaga, w naszym przekonaniu, pilnego ustanowienia rządowego organu koordynującego prowadzenie polityki proinnowacyjnej, wyposażonego w niezbędne kompetencje i środki, podporządkowanego bezpośrednio Premierowi.
Uczestnicy
Ogólnopolskiego Forum Innowacyjności
Łódź, 25 maja 2011 r.
